donderdag 29 augustus 2013

Iemands lief / Histoire du Soldat



Eerlijk gezegd had ik nog nooit van Histoire du Soldat gehoord. Het is een stuk van Stravinsky voor zeven instrumentalisten, een spreker, twee acteurs en een danseres. De tekst is van de Fransman Charles Ferdinand Ramuz. Er was een Nederlandse vertaling, van de hand van Martinus Nijhoff. Het zou kunnen zijn dat ik die ooit heb gelezen, maar dat is zo ver weggezakt, dat ik er niets over zou kunnen vertellen.

Maar nu is er een nieuwe Nederlandse tekst! Van Bart Moeyaert, geschreven op verzoek van Janine Jansen. Het is een mooie tekst geworden, waarin een wonderlijk verhaal wordt verteld, over de soldaat Benjamin Popov:
Het is waar wat wordt verteld.
Benjamin Popov was geen held.
Benjamin Popov was gewoon
iemands lief en iemands zoon.
Hij was moe.
Hij was echt ontzettend moe.
Net als je alles hebt gehad
ben je een vogel voor de kat.
Benjamin Popov mag in oorlogstijd even op verlof, een halve maand. 'Dat is niet langer dan twee weken, / maar het klonk beter.'

Onderweg komt hij een oude man met een vlindernet tegen. Die wil Benjamins viool kopen, maar Benjamin weigert. Uiteindelijk ruilt hij hem voor een boek. Het boek brengt hem voordeel, maar hij wordt ongevoelig. Hij wordt rijk, maar is koud van binnen.

Ramuz baseerde zijn tekst op een Russisch volksverhaal. Het is een gegeven dat in meer volksverhalen voorkomt: de man die zijn ziel verkoopt. Uiteindelijk krijgt Benjamin de kans de viool terug te krijgen en alles lijkt goed te komen als hij ook nog de zieke prinses weet te genezen. Maar met een duivel als tegenstander weet je het nooit.

De tekst van Moeyaert leest prettig. Hij schreef Iemands lief in rijmloze verzen met een onnadrukkelijk metrum. Helemaal rijmloos is de tekst overigens niet. Moeyaert maakt veel gebruik van assonanties en een enkele keer van fraaie volrijmen:
Mannenmoed ter sprake brengen.
Wie de buit krijgt na de jacht.
Daarna over winst beginnen.
Wie de bruid krijgt na de nacht. 
Zoals Moeyaert het verhaal vertelt, boeit het van begin tot eind. Je leeft mee met de eenvoudige Benjamin Popov, tot aan het dramatische einde.

Het boekje is mooi uitgevoerd: gebonden, linnen rug, leeslint en illustraties van Korneel Detailleur. Iemands lief is slechts één keer uitgevoerd, met Janine Jansen op de viool en Bart Moeyaert als verteller. Het is een prachtige uitvoering geworden.


Als je de opname van de uitvoering hebt gezien, wil je waarschijnlijk toch het boek nog hebben. Als je het boek hebt gelezen, wil je de uitvoering horen en zien. Van Iemands lief krijg je niet gauw genoeg. 


Op YouTube vond ik nog een oude Italiaanse uitvoering van Histoire du Soldat, uit 1918. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten