(Maar) liefst

Al een jaar of vijf geleden viel het me op, toen ik de inleiding las van een interview met de schaker Loek van Wely. Hij had toen net een toernooi achter de rug waarin hij goed gepresteerd had. Van de exacte formulering wil ik af zijn, maar er stond zoiets als: 'Hij won liefst vijf keer'. Ik weet nog dat ik dacht: 'Zou hij niet het liefst elf keer gewonnen hebben?'

De trend was toen al een tijdje aan de gang. In de jaren daarvoor was verschillende keren mijn oog gevallen op dergelijke constructies: iemand schrijft 'liefst', waar vroeger 'maar liefst' geschreven zou zijn.

Dus:
- Ik heb liefst dertig boeken van Jeroen Brouwers

in plaats van
- Ik heb maar liefst dertig boeken van Jeroen Brouwers

Mij leek (en lijkt, eigenlijk) dat maar verwarrend, omdat 'liefst' daarvoor alleen gebruik werd in plaats van 'het liefst':

- Liefst zou ik nu naar huis gaan.

Wat voor mij hetzelfde is als:
- Het liefst zou ik nu naar huis gaan.

Maar vanochtend las ik (in de NRC van gisteravond) het dankwoord dat A.F.Th. van der Heijden uitsprak bij het ontvangen van de P.C. Hooftprijs. Ik citeer enkele zinnen. Van der Heijden vertelt over een documentaire over de regeerperiode van de net afgetreden koningin Beatrix.

Tot mijn genoegen ontbraken de Dolly Dots niet - want ja, hé, waar was de Nederlandse cultuur in de jaren tachtig geweest zonder de Dolly Dots? Er werd rijkelijk geput uit liefst drie verschillende optredens van deze topverzameling gouden keeltjes. 

Hier kan 'liefst' alleen maar 'maar liefst' betekenen. Maar dat 'maar' is blijkbaar in het Nederlands al zo ongeveer weggesleten. Als zelfs een schrijver uit de eredivisie van onze literatuur alleen maar 'liefst' zegt, lijkt dat me voor iedereen toegestaan.

Ik moet er nog wel aan wennen en ik heb het idee dat het voorlopig niet over mijn lippen of uit mijn toetsenbord zal komen. Totdat ik mezelf erop betrap. Frikken zitten in dezelfde taaltrein als de rest van de taalgebruikers, al zitten ze in de achterste wagon.